اقسام کفر
تقسیم متکلمان
متكلّمان اقسام متعددى براى كفر برشمرده‌اند:
- الف. كفر انكار: بدين معنا است كه كسى به قلب و زبان، خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله را انكار كند.
- ب. كفر جحود: يعنى كسى با قلب اذعان كند؛ ولى به زبان، انكار: «وَجَحَدُوابِها وَاسْتَيقَنَتْها أنْفُسُهُمْ». (سوره نمل/ 14)
- ج. كفر عناد: بدين معنا است كه كسى به دل و زبان اذعان كند؛ اما از روى حسادت و عناد، تن بدان ندهد؛ همانند وليد بن مغيرة، كه به دل و زبان قرآن را پذيرفت؛ ولى ايمان نياورد و آن را سحر خواند. (سوره مدثر/ 25-11)
- د. كفر نفاق: آن است كه زبان دم از ايمان زَنَد؛ ولى دل از ايمان تهى باشد. (الايمان و الكفر فى الكتاب والسّنّة، 55؛ تاج العروس، 3/ 254؛ لسان العرب، 5/ 144)
تقسیم روایت امام صادق علیه السلام
تقسيمى ديگر نيز براى كفر از روايت امام صادق علیه السلام برون كشيده اند: (ميزان الحكمة، 3/2711)
- كفر حجود: اين گونه كفر، خود بر دو قسم است:
- انكار ربوبيت: بدين معنا است كه كسى، خدا و بهشت و دوزخ و رستاخيز را انكار كند. كفر زنادقه و دهريّه از اين دست است كه قرآن سخن آنان را چنين باز مى‌گويد: «وَما يُهْلِكُنا إلّا الدَّهْرُ» (سوره جاثيه/23)
- انكار همراهِ شناخت: يعنى هر چند به وجود خدا يقين دارند، امّا از روى ستمكارى و بزرگ‌طلبى او را انكار مى‌كنند.(سوره نمل/14)
- كفر عصيان: بدين معنا است كه به خدا ايمان دارند؛ اما از فرمان او سر مى‌پيچند و تكاليف دينى را برنمى‌تابند.(سوره بقره/84 و 85)
- كفر برائت: اين گونه كفر ناپسند نيست؛ بلكه از وظايف اعتقادى است و عبارت است از كفر به دشمنان خدا و كافران، مانند كفر ابراهيم (سوره ممتحنه/4) و كفر شيطان به اولياى خود. (سوره ابراهيم/22)
- كفر نعمت: عبارت از ناسپاسى در برابر نعمت‌هاى الهى است. قرآن كريم از سليمان پيامبر علیه السلام نقل فرموده است: «اين از فضل پروردگار من است تا مرا به سپاسگزارى و ناسپاسى بيازمايد». (سوره نمل/4؛ سوره ابراهيم/7؛ سوره بقره/152)
- كفر مطلق: كفرى است كه هيچ يك از قيدهاى پيشين را ندارد. (بحارالانوار، 93/60 و 72/100؛ مستدرك الوسائل، 1/76)
برخى كفر را سى و پنج قسم دانسته‌اند كه از ضرب هفت قسم متعلق كفر در پنج قسم كافر حاصل گردد. (فرهنگ لغات كامل در قرآن، 30)
منابع
فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان، ج1، ص90 و 91.